Έχει αναγνωριστεί διεθνώς ως προσωπικότητα «γέφυρα» μεταξύ ιατρικής και τέχνης κι έχει τιμηθεί με το διεθνές βραβείο Fontane Di Roma (2013). Παράλληλα έχει αναγνωρισθεί διεθνώς ως πρωτοπόρος για την κλινική κι ερευνητική του δραστηριότητα στη χρήση της μουσικής ως θεραπευτικού μέσου (music medicine) κι αποτελεί διακεκριμένο μέλος της Διεθνούς Ένωσης Μουσικής και Ιατρικής (International Association of Music and Medicine, IAMM) και το 2019 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το επιστημονικό του έργο που αφορά την εφαρμογή της μουσικής στην θεραπεία καρδιολογικών ασθενών.
Ο Θανάσης Δρίτσας, Καρδιολόγος, Αναπληρωτής Διευθυντής στο Τμήμα Αναίμακτης Καρδιολογίας του Καρδιολογικού Τομέα στο Ωνάσειο Καρδιολογικό Κέντρο, αποτελεί ένα σπουδαίο παράδειγμα γιατρού που ενημερώνεται κι εκσυγχρονίζεται αλλά κι ένα εξίσου σπουδαίο παράδειγμα δημιουργικής προσωπικότητας που τολμάει να συνδυάσει κάθε ιδιότητά του, κάθε ταλέντο, κάθε έκφανση της προσωπικότητάς του, που τολμάει να βρει την ιατρική μέσα στην τέχνη και την τέχνη μέσα στην ιατρική. Δώσε ακόμη δύο λεπτά έμπνευσης στον εαυτό σου, διαβάζοντας το βιογραφικό του καρδιολόγου που γνώρισε τη music- medicine στην Ελλάδα…
Απόφοιτος της ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με ειδίκευση στην καρδιολογία στα πανεπιστημιακά νοσοκομεία Guy’s & Hammersmith Hospital, RPMS, London, UK. Παράλληλα με τις ιατρικές του σπουδές μελέτησε ανώτερα θεωρητικά και σύνθεση με τους Κώστα Κυδωνιάτη και Γιάννη Ιωαννίδη. Αποτελεί ενεργό μέλος του European Association of Preventive Cardiology (EAPC) της Ευρωπαικής Καρδιολογικής Εταιρείας (ESC) και διακεκριμένο μέλος της Ευρωπαικής Καρδιολογικής Εταιρείας (FESC). Είναι παραγωγός της ιστορικής εκπομπής «Μαγικός Αυλός» του Τρίτου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας (1999-2001). Η μουσική του χρησιμοποιήθηκε από τη χορογραφική ομάδα διεθνούς φήμης Gelabert-Azzopardi Companya de Danca στο Edinburgh International Art Festival 2004, Arthur’s Feet σε μία πρωτοποριακή παράσταση την οποία παρουσίασαν ως χορευτές άτομα με αναπηρίες. Έργα του έχουν κυκλοφορήσει σε δίσκους (CD), χρησιμοποιεί εμβρυικούς ήχους για εισαγωγή ύπνου σε συνεργασία με τον Αμερικανό αναισθησιολόγο Fred Schwartz (Info Health 2004), Θεραπευτικοί ήχοι απ’ όλο τον κόσμο (εκδ. Ελευθεροτυπία /Ε-Ιατρικά 2004), CD με συλλογή τραγουδιών πάνω σε ελληνική ποίηση με τίτλο Στην άκρη των παραμυθιών-τραγούδια και εύθραυστοι ήχοι για φωνή και πιάνο (Protasis Music 2008), Εικόνες-Κύκλος Ελληνικός (Protasis Music 2015), A portrait in three colors (Digital CD-Protasis Music 2019) και Η αναζήτηση του τέλειου γαλάζιου (CD Protasis Music 2021). Και η δημιουργική λίστα του δε σταματάει εδώ, αφού είναι και συγγραφέας των βιβλίων: Κωδικός Μπλε-ιστορίες στα όρια ζωής και θανάτου (εκδ. Μπαρτζουλιάνος 2008), Το όνειρο της Αθηνούλας-παραμυθένιες ιστορίες για μικρά και μεγάλα παιδιά (εκδ. Μπαρτζουλιάνος 2009), Η ασθένεια της Υγείας (εκδ. Παπαζήση 2010), Δύο Ποιητικοί Μονόλογοι (εκδ. Μπαρτζουλιάνος 2017), Το διακόνημα και το χειροτέχνημα (εκδ. Παπαζήση 2017), Η μουσική ως φάρμακο (εκδ. Παπαζήση 2018/Ανανεωμένη έκδοση 2023) και το Πανδημιολόγιον Homo Novus Epidemicus (εκδ. Παπαζήση 2021).
Ακόμη με Χορηγία του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Ωνάσης είχε την εκδοτική επιμέλεια των ιστορικών εκδόσεων Μουσικοκινητικά Δρώμενα ως Θεραπευτική Αγωγή (εκδ. Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 2003) και η Τέχνη ως Μέσον Θεραπευτικής Αγωγής (εκδ. Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 2004). Τα μουσικά του έργα έχουν παρουσιαστεί συχνά στην Ελλάδα και το εξωτερικό σε πολλές συναυλίες βλ. Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (ΜΜΑ) και Θεσσαλονίκης (ΜΜΘ), Αίθουσα Συναυλιών Φίλιππος Νάκας, Συνεδριακό Κέντρο Πανεπ. Πάτρας, Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, Θέατρο Άλεκτον, Θέατρο Κολεγίου Αθηνών, Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Ιδρυμα Θεοχαράκη.
Έχετε καταφέρει να συνδυάσετε αρμονικά την επιστήμη με την τέχνη σας. Η αρχική σκέψη πότε και πως ήρθε;
Στη ζωή μου προηγήθηκε η σχέση με τη μουσική. Όταν ήμουν μαθητής στο γυμνάσιο (Βαρβάκειο), διάβασα σ’ ένα σπουδαίο- για την εποχή του-μαθητικό περιοδικό της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών (με τίτλο «Ο Φυσικός Κόσμος») για ένα επιστημονικό πείραμα που αφορούσε στην ευεργετική επίδραση της κλασικής μουσικής στην ανάπτυξη φυτών σε θερμοκήπια. Με είχε συγκλονίσει αυτή η εργασία διότι είχα τότε μια ακαθόριστη πεποίθηση ότι η μουσική ασκεί βιολογικές επιδράσεις. Κράτησα αυτή τη συγκλονιστική παρατήρηση και στη συνέχεια υπήρξα ερευνητής και θηρευτής επιστημονικών δημοσιεύσεων στο αντικείμενο αυτό. Στις αρχές της δεκαετίας του 90, ως εκπαιδευόμενος καρδιολόγος στο Λονδίνο, ήρθα σ’ επαφή μ’ έναν επιστημονικό οργανισμό που υπήρχε εκεί (British Society of Music Therapy) κι άρχισα να αντιλαμβάνομαι πλέον τη σύγχρονη έννοια της μουσικοθεραπείας. Όταν άρχισα να εργάζομαι στο Ωνάσειο μετά την επιστροφή μου στην Ελλάδα ξεκίνησα να οργανώνω και να πραγματοποιώ τα δημιουργικά μου όνειρα πάνω στη σύζευξη μουσικής- ιατρικής.
Γράφετε μουσική από τα οκτώ χρόνια σας. Η ιατρική ήρθε στη ζωή σας ως «κληρονομιά» από τον πατέρα σας, που ήταν επίσης γιατρός;
Κατά τη διάρκεια του επαγγελματικού μου προσανατολισμού στα χρόνια του λυκείου έπαιξε ρόλο αρχικά η μεγάλη αγάπη για τη Φυσική που πήγαινε πάντα δεμένη με τα μαθηματικά. Οι περισσότεροι απόφοιτοι του Βαρβακείου- που ήταν ένα σχολείο αρίστων- επέλεγαν επαγγέλματα του Πολυτεχνείου και λογικά εκεί με πήγαινε η κλίση μου στις θετικές επιστήμες. Όμως κατάλαβα ότι δεν ήμουν «εκ φύσεως» τεχνοκράτης και μάλιστα με απωθούσαν τα τεχνικά ζητήματα, με απωθούσε το τσιμέντο, τα σίδερα κι οι οικοδομές. Με τραβούσε περισσότερο ο ανθρώπινος οργανισμός, η ανθρώπινη συμπεριφορά και τα μυστήρια της βιολογίας. Σίγουρα επέδρασε- υποσυνείδητα- στην επιλογή μου η οικειότητα με τον κόσμο της ιατρικής, λόγω της ιδιότητας του πατέρα μου που ήταν παιδίατρος. Γενικά υπάρχει στη χώρα μας ένα καταπιεστικό σχολικό κι οικογενειακό περιβάλλον, που επιβάλλει επαγγελματικό προσανατολισμό ζωής σε νέα παιδιά 18 ετών!
Πολλοί δυστυχείς άνθρωποι κυκλοφορούν μεταξύ μας οι οποίοι επέλεξαν μια επαγγελματική πορεία ζωής στα 18 τους χρόνια η οποία τελικά δεν τους έδωσε νόημα ζωής. Εγώ είμαι ευχαριστημένος μέσα από την «υβριδική» μου ύπαρξη (γιατρού και καλλιτέχνη) που κράτησε τον δημιουργικό μου εαυτό ζωντανό.
Σημαντικό ήταν ότι έγιναν τα περισσότερα όνειρα μου πραγματικότητα.
Η ιατρική κοινότητα στην Ελλάδα αποδέχθηκε εύκολα την πρωτοπόρο- κι εκ των υστέρων βραβευμένη- μουσικοθεραπευτική προσέγγισή σας;
Η ιατρική κοινότητα στην Ελλάδα παραμένει τραγικά οπισθοδρομική σε οτιδήποτε αφορά το αντικείμενο ιατρική και τέχνη σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Άλλωστε η χώρα μας έχει «βαπτισθεί» ευρωπαϊκή χώρα, αλλά επί της ουσίας ουδέποτε υπήρξε ένα θεσμικά σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, παραμένει ακόμη μια βαλκανικού τύπου επικράτεια. Γενικά η μουσική θεραπεία δεν είναι θεσμικά ενταγμένη στο κλινικό ιατρικό έργο και σε αρκετές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όμως στην Ευρώπη ανθούν επιστημονικές εταιρείες που θεσμικά προάγουν την πράξη της μουσικοθεραπείας.
Οι μουσικές παρεμβάσεις, ως συμπληρωματικό θεραπευτικό εργαλείο, αρχίζουν όμως δειλά- δειλά να εμφανίζονται σε κατευθυντήριες κλινικές οδηγίες ιατρικών ειδικοτήτων (π.χ. ογκολογία). Στο τέλος της δεκαετίας του ‘90 όταν έδινα διαλέξεις στην Ελλάδα γύρω από την κλινική αξία των μουσικών παρεμβάσεων υπήρξα «φωνή βοώντος εν τη ερήμω». Δεν υπάρχει ακόμη τίποτε συστηματικό στο αντικείμενο σ’ επίπεδο εκπαίδευσης γιατρών και φοιτητών ιατρικής στις Ιατρικές Σχολές της χώρας μας.
Η παραδοσιακή ιατρική εκπαίδευση θεωρεί ως ιατρική πράξη μόνον φαρμακευτικές ή μηχανικές παρεμβάσεις, η σχέση Νους- Σώμα παραμένει εκτός της κλασικής ιατρικής εκπαίδευσης αν και τον δρόμο προς τα εκεί δείχνει πλέον η σύγχρονη νευροεπιστήμη. Να μην ξεχνάμε ότι ζούμε και σε μια (φθονερή θα έλεγα) χώρα όπου το φρέσκο, το νέο, το πρωτοποριακό καταδιώκεται εκ προοιμίου αντί να κατανοηθεί τελικά περισσότερο.
Οι ασθενείς πως αντιμετωπίζουν τη μουσική ως music medicine;
Οι ασθενείς έχουν αντιληφθεί περισσότερο από τους γιατρούς τη βιωμένη θετική εμπειρία της μουσικής ακρόασης με στόχο τη χαλάρωση, τη γείωση με το παρόν, τη μείωση του άγχους, την ανακούφιση του πόνου. Μουσική φάρμακο (music medicine) είναι ένα είδος μουσικής παρέμβασης μέσω χρήσης προεπιλεγμένης μουσικής ακρόασης, ονομάζεται και δεκτική μουσικοθεραπεία. Περισσότερο ολοκληρωμένη και σημαντική θεωρώ ότι είναι η βιωματική ζωντανή παρέμβαση (music therapy) μέσω ειδικά εκπαιδευμένου μουσικού θεραπευτή. Αρκετοί γιατροί έπρεπε να γίνουν οι ίδιοι ασθενείς, πριν αντιληφθούν την αξία των μουσικών θεραπευτικών παρεμβάσεων.
Οι παλμοί της καρδιάς πόσο και πως επηρεάζονται από τους παλμούς και το beat της μουσικής;
Ο καρδιακός παλμός παρακολουθεί και συγχρονίζεται με τον ρυθμό και το τέμπο της μουσικής. Υπάρχουν ήχοι που μας παλινδρομούν σε στάδια πρωτογενούς ανάπτυξης όπως ο καρδιακός παλμός και οι ήχοι εισπνοής-εκπνοής.
Η σχέση του Ανθρώπου με τη Μουσική ξεκινάει από την ενδομήτρια εμβρυική του κατάσταση, η μουσική σ’ ένα tempo περίπου 70 beats/λεπτό ηρεμεί και γαληνεύει τον άνθρωπο. Ο ρυθμός μας δόθηκε από τους Θεούς για να αποκαταστήσουμε την τάξη όταν υπάρχει τάση για εκτροπή και διαταραχή της ισορροπίας, λέει ο Πλάτωνας στο κορυφαίο έργο του «Τίμαιος».
Αγαπημένη σας φράση είναι η εξής (του μουσικοσυνθέτη Stravinsky): «Η μουσική είναι εκείνο το κομμάτι που μας δένει με τον ουρανό, πριν πέσουμε στη γη ως καθαρή μορφή ύπαρξης». Τι είναι για εσάς η μουσική, σε προσωπικό επίπεδο;
Η μουσική είναι τόσο απαραίτητο συστατικό της δικής μου ζωής όσο και το νερό. Διψάω συνέχεια για μουσική και ξεδιψάω με μουσική. Όταν είχα συναισθηματικές δυσκολίες στα εφηβικά μου χρόνια, ένοιωθα την ανάγκη να ξαπλώνω στο πάτωμα κάτω από το πιάνο με την ουρά που μου είχαν αγοράσει οι γονείς μου ενώ την ίδια στιγμή έβαζα σε δίσκους βινυλίου μουσική των αγαπημένων μου συνθετών Claude Debussy, Maurice Ravel και τον Μεγάλο Ερωτικό του Μάνου Χατζιδάκι. Ονειρευόμουν μουσική συνέχεια κρυμμένος κάτω από το πιάνο μου. Στα χρόνια άσκησης μάχιμης ιατρικής η μουσική δημιουργία απετέλεσε για εμένα το αντίδοτο- ξόρκι του θανατικού και της δύσκολης επαγγελματικής καθημερινότητας ως μονομαχίας ζωής- θανάτου. Δε φαντάζομαι μια ζωή- να είναι ζωή- χωρίς μουσική. Όπως γράφει και ο Στραβίνσκυ, η μουσική είναι αυτό το κομμάτι που μας έμεινε από εκείνη την ουράνια αθωότητα και χαρά του αρχαίου ανθρώπου.
Τι μουσική προτείνετε συνήθως στους ασθενείς σας;
Για ασθενείς με ζητήματα υγείας της καρδιάς προτείνεται ήρεμη, ονειρική και χαλαρωτική μουσική. Η καρδιά χρειάζεται γαλήνη, αισιοδοξία, ταξίδι του Νου μέσω μουσικής, όνειρο.
Πολύ σημαντική είναι η ακρόαση μουσικής μαζί με άσκηση. Όταν κάνουμε αερόβια άσκηση και τρέχουμε ή περπατάμε γρήγορα η ακρόαση μουσικής μέσω ακουστικών βελτιώνει την αντοχή μας στην άσκηση. Δεν είναι τυχαίο ότι στον αρχαίο κόσμο τα δύο κύρια συστατικά της εκπαίδευσης του ανθρώπου ήταν γυμναστική και μουσική. Άσκηση για το σώμα και μουσική για τον εγκέφαλο είναι το δίπολο της ολιστικής προσέγγισης στην υγεία.
Η μουσική που μας αρέσει είναι η ιδανική συνταγή διότι εξατομικεύεται η ωφέλιμη ακρόαση μουσικής. Ακόμη πιο σημαντικό είναι να μετέχει κάποιος δημιουργικά στην μουσική έκφραση, για παράδειγμα να τραγουδάει, να μάθει ένα όργανο, να μετέχει σε μια χορωδία. Πολλαπλασιάζεται η ωφέλεια από την μουσική όταν η σχέση μαζί της είναι δημιουργική και όχι μόνο σχέση παθητικού ακροατή.
Έχετε κυκλοφορήσει έξι προσωπικούς δίσκους κι επτά βιβλία. Τα τελευταία διαφέρουν αρκετά ως προς το λογοτεχνικό είδος, αλλά και το περιεχόμενο. Ο κοινός παρονομαστής της πολύμορφης τέχνης σας, ποιος είναι;
Η μουσική μου δημιουργία έχει μια κοσμοθεωρία λιτότητας φόρμας, μίνιμαλ θα έλεγα μορφών με έμφαση σε μουσική δωματίου και μικρά σύνολα οργάνων, κυρίαρχο το πιάνο σε συνδυασμό συχνά με βιολί και τσέλο. Το τσέλο είναι πολύ βαθιά εκφραστικό όργανο με χαρακτηριστικά ανδρικής φωνής βαθύφωνου. Πολλά από τα οργανικά μου μουσικά έργα τα χαρακτηρίζω «τραγούδια χωρίς λόγια». Αρκετά βιβλία μου αναφέρονται στα προβλήματα της ανθρωποκεντρικής άσκησης ιατρικής και στη μεγάλη «ιατροποίηση» των προβλημάτων της ζωής μας σήμερα. Στα έργα μου λογοτεχνίας κυριαρχεί η έννοια του παραμυθένιου και της παραμυθίας, η νοσταλγία της χαμένης αθωότητας κι η ανησυχία για την πιθανή απώλεια καθαρότητας ζωής και σκέψης. Με εκφράζει πολύ ένας στίχος του αγαπημένου μου Χρήστου Μπουλώτη, που έχω μελοποιήσει σ’ ένα από τα τραγούδια μου (Κόκκινη Κλωστή): «Φοβάμαι όσους δεν διαβάζουν παραμύθια…»
Η μουσική στο περιβάλλον όπου ζούμε κι εξελισσόμαστε, λειτουργεί θεραπευτικά αλλά και προληπτικά για την καρδιά μας;
Σε επιστημονικό επίπεδο η μουσική ως επιλεγμένη ακρόαση ή ως βιωματική παρέμβαση μπορεί να δρα προληπτικά και θεραπευτικά. Όμως σε ένα μεγα- επίπεδο κοινωνικό και πολιτισμικό η μουσική έχει όπως απωλέσει όπως φαίνεται τον ιαματικό της ρόλο. Στο εξαιρετικό του βιβλίο με τίτλο «Ηπειρώτικο Μοιρολόι» (κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Δώμα) ο Κρίστοφερ Κινγκ, βραβευμένος μουσικός παραγωγός και παθιασμένος συλλέκτης δίσκων γραμμοφώνου ανακαλύπτει μέσα από τα μουσικά του ταξίδια την Ηπειρώτικη μουσική. Ο Κινγκ μέσα από ένα σαγηνευτικό ταξίδι θεωρεί ότι στο νότιο άκρο της Ευρώπης, στην Ήπειρο, σαν από θαύμα κρατήθηκε ζωντανός ένας πανάρχαιος τρόπος ζωής που επέτρεψε στη μουσική να διατηρήσει τον ουσιώδη ιαματικό της ρόλο. Ο Κρίστοφερ Κινγκ διατρέχει με αριστοτεχνικό τρόπο την ιστορία της Ηπείρου και γράφει για τα πανηγύρια, τα τσίπουρα, τους Τσιγγάνους ταλαντούχους μουσικούς, τα συλλογικά βιώματα και τις κοινές αναμνήσεις. Προσεγγίζει τη μουσική έκφραση από την μεριά του θρήνου, του νανουρίσματος και της παρηγορίας. Σύμφωνα με τον Κινγκ σταδιακά η μουσική, σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει πάψει να διατηρεί την πρωταρχική της ιδιότητα λόγω της αλλοίωσης των πολιτισμικών συστημάτων μέσα στα οποία επιτελούσε τον ιαματικό της προορισμό. Με εξαίρεση όμως την περιοχή της Ηπείρου, όπου συντελείται (ακόμη και σήμερα) με μαγικό τρόπο μια σύνδεση του σκληρού τοπίου με την μουσική έκφραση. Στην Ήπειρο, σύμφωνα με τον Κρίστοφερ Κινγκ, η μουσική γίνεται ένα με την ποίηση, το χορό και τη γιορτή και οι άνθρωποι της Ηπείρου ξέρουν να πενθήσουν και να γλεντήσουν.
Τελικά το μυαλό μας είναι η καρδιά, με την ευρύτερη έννοιά της;
Αυτά τα δύο θα πρέπει να τα δούμε ως συγκοινωνούντα δοχεία, θα μετέθετα αυτή τη σχέση στο επίπεδο Νους- Σώμα ως σύνδεση σωματικής και μη- σωματικής εμπειρίας. Άλλωστε οι περισσότερες παρεμβάσεις μέσω τέχνης στη θεραπεία σήμερα αποκαλούνται διεθνώς Mind-Body Interventions.
Ανήκετε στους ανθρώπους του beat ή σ’ εκείνους που αντιδρούν συναισθηματικά, στο άκουσμα της μουσικής;
Αυτός ο διαχωρισμός έχει προταθεί από τον φιλόσοφο & μουσικό Adorno. Λόγω της ιδιαίτερης σχέσης μου με τη μουσική δημιουργία και την μακροχρόνια μουσική μου εκπαίδευση γίνομαι συχνά αρκετά εγκεφαλικός και αναλυτικός όταν ακούω μουσική έτσι ώστε ο άνθρωπος του beat και ο συναισθηματικός αναμιγνύονται χωρίς να μπορώ να πω ότι είμαι ξεκάθαρα το ένα ή το άλλο. Συχνά οι μουσικοί βάζουν πολύ «εγκέφαλο» όταν ακούνε μουσική. Διακεκριμένοι μουσικοί, σολίστες κλασικών οργάνων με μεγάλη κλασική παιδεία και εκπαίδευση για να χαλαρώσουν ατομικά ακούνε jazz, pop, rock μουσική. Πρέπει να αφεθείς στο ποτάμι της μουσικής, να αφεθείς στο ρεύμα της για να δεχθείς τις θεραπευτικές τις επιδράσεις.
Έχετε πει σε συνέντευξή σας ότι δε νιώθετε την ανάγκη να ξεχωρίσετε μέσα σας τον γιατρό από τον καλλιτέχνη, αφού πρόκειται για δύο διαφορετικές ιδιότητες των οποίων η συνύπαρξη σάς βοηθάει να βρίσκετε εσωτερική γαλήνη και ισορροπία. Τι άλλο σας γαληνεύει;
Η θάλασσα με ήπιο κυματισμό, τα κρυστάλλινα νερά των ποταμών που ρέουν, το θρόισμα των φύλλων, η ζωή μακριά από τα μποτιλιαρίσματα της κυκλοφορίας, ένα ποτήρι δροσερό άσπρο κρασί, η ιδέα ότι όσοι αγαπώ είναι όλοι πολύ καλά.
Η δημιουργικότητα αποτελεί τελικά το στίγμα του κάθε ανθρώπου;
Σε όλους τους ανθρώπους υπάρχει δημιουργικότητα αλλά είναι τυχεροί όσοι έχουν ανακαλύψει σε ποιον τομέα μπορούν να είναι πραγματικά δημιουργικοί. Η καλλιτεχνική δημιουργικότητα αποτελεί θαρρώ μια ευλογία συχνά όμως οι καλλιτέχνες είναι άτομα εύθραυστα και χρειάζονται στήριξη για να απελευθερώσουν την πλήρη δυνατότητα τους.
Χρειάζεται μια τεράστια ψυχραιμία και δύναμη για να δαμάσεις τα επικίνδυνα ρεύματα της ευαισθησίας και να φτιάξεις αληθινή δημιουργία, η ευαισθησία δεν αρκεί για να παράγεις πραγματικό έργο ούτε το ταλέντο από μόνο του, θέλει συνεχή κόπο και μόχθο.
Τα παιδιά σας έχουν ανάλογες καλλιτεχνικές τάσεις;
Τα παιδιά μου είχαν όλα καλλιτεχνικά ερεθίσματα, που θαρρώ έχουν αποθηκευτεί στο υποσυνείδητο τους κι ίσως μπορέσουν να εκφραστούν κάποια στιγμή. Δεν έχουν όμως μια εκδηλωμένη και σταθερή καλλιτεχνική δραστηριότητα. Περισσότερο ίσως ο δεύτερος γιος μου-ο Γιώργος Δρίτσας- που είναι πολύ δημιουργικός στον τομέα του σχεδιασμού video games (narrative& design) κι ως επαγγελματικό του αντικείμενο επιτελεί μάλλον καλλιτεχνικό έργο επί της ουσίας.
Τι μουσική θα δίνατε στα παρακάτω; Ιατρική, Οικογένεια, Ζωή, Αθανάσιος Δρίτσας
Για την Ιατρική θα έδινα ένα solid κλασικό έργο με θεραπευτικές ιδιότητες όπως το Air in G String του Johan Sebastian Bach, για την οικογένεια και τη ζεστή αγάπη από τη σύνδεση θα διάλεγα το Βάλς των Λουλουδιών (Valse of the Flowers) από τον Καρυοθραύστη του Piotr Ilich Tchaikovsky, για τη ζωή διαλέγω τον Μεγάλο Ερωτικό του Μάνου Χατζιδάκι και για τον Θανάση (Αθανάσιο) Δρίτσα το ορχηστρικό έργο Η Θάλασσα (La Mer) του Claude Debussy.
Τα μουσικά έργα του Θανάση Δρίτσα
Κόκκινη Κλωστή: Στίχοι Χρήστος Μπουλώτης, ερμηνεύει και συνοδεύει στο πιάνο ο συνθέτης Θανάσης Δρίτσας.
Ονειροσταγόνες: βασισμένο στο έργο για έγχορδα και φλάουτο του Θανάση Δρίτσα με τίτλο «Η βροχούλα», video-art animation της Μαίρης Σάββα
Στην άκρη των παραμυθιών: Στίχοι Χρήστος Μπουλώτης , μουσική Θανάσης Δρίτσας, ερμηνεύει η Αθηνά Δημητρακοπούλου, video-art animation Μαίρη Σάββα.
Στη Θάλασσα: Για piano και cello. Ανήκει στη συλλογή έργων Η αναζήτηση του τέλειου γαλάζιου .
Χορός με την σκιά-Πήτερ Παν: Από την συλλογή έργων του Θανάση Δρίτσα με τίτλο «Δύο μουσικά Παραμύθια» (CD LYRA)
Εργάστηκε ως δημοσιογράφος σε μεγάλους Ομίλους, καταλαμβάνοντας υπεύθυνες θέσεις όπως αυτή της αρχισυνταξίας. Σήμερα έχει τη δική της επιχείρηση, το GoogleLovesMe, με αντικείμενο το Digital Content- Ghostwriting & Media Planning και το site συνεντεύξεων- ανθρώπινων ιστοριών Let' s Talk.
